Opvang van mensen uit Oekraïne in België: de balans na één jaar conflict
De Belgische overheden werken sinds het begin van het conflict tussen Oekraïne en Rusland op verschillende niveaus samen om Oekraïners die hun land zijn ontvlucht zo goed mogelijk op te vangen en te ondersteunen.
In dit kader leveren het federale niveau, de gewesten en gemeenschappen, de provincies en de gemeenten binnen hun respectievelijke bevoegdheden en samen met de asiel- en migratiediensten continue inspanningen.
Een jaar na het begin van het conflict volgt hier een eerste evaluatie van de maatregelen van de overheden met betrekking tot de opvang van mensen die Oekraïne zijn ontvlucht.
Tijdelijk beschermingsmechanisme
De Raad van de Europese Unie stelde op 4 maart 2022 het mechanisme voor tijdelijke bescherming in. Deze beslissing kwam na het begin van het gewapende conflict en de massale toestroom van tijdelijk ontheemden uit Oekraïne naar Europa. Dit noodmechanisme biedt onmiddellijke collectieve bescherming aan ontheemden. Zo krijgen zij in de gehele Europese Unie geharmoniseerde rechten (verblijfsrecht, toegang tot de arbeidsmarkt, toegang tot huisvesting, sociale en medische bijstand). Deze tijdelijke bescherming duurt ten minste één jaar (tot 4 maart 2023) en maximaal drie jaar, afhankelijk van de ontwikkeling van het conflict. Momenteel genieten 4 miljoen mensen uit Oekraïne van het mechanisme voor tijdelijke bescherming in Europa.
Van 10 maart 2022 tot en met 31 januari 2023 heeft de Dienst Vreemdelingenzaken meer dan 65.000 attesten tijdelijke bescherming afgegeven aan Oekraïense onderdanen.
Na een "piek" in maart en april (respectievelijk 26.507 en 11.035 afgegeven attesten) heeft de trend zich gestabiliseerd met 7.278 afgegeven attesten in mei, 2.202 in september, 1.735 in december 2022 en 1.564 in januari 2023.
In dezelfde periode werden 1.578 weigeringen tot afgifte van een attest tijdelijke bescherming geregistreerd (1.087 betroffen Oekraïners en 491 onderdanen van andere nationaliteiten).
De volledige statistieken zijn te vinden op de website van Statbel: Ontheemden uit Oekraïne | Statbel (fgov.be)
Aankomst en crisisopvang in België
Sinds het begin van het conflict werkt het Nationaal Crisiscentrum (NCCN) samen met alle partners om de registratie, opvang en andere vormen van steun zo goed mogelijk te organiseren. Er zijn verschillende crisiscellen geactiveerd om de coördinatie van de opvang van Oekraïners in België te vergemakkelijken.
- Het NCCN kreeg van de regering de opdracht om de federale coördinatiemechanismen te activeren. Hiervoor bracht het NCCN alle partners samen die betrokken zijn bij de opvang en huisvesting van Oekraïense tijdelijk ontheemden.
- Sinds 28 februari 2022 werden er 37 vergaderingen van het Federaal Coördinatiecomité georganiseerd (COFECO, brengt vertegenwoordigers van de verschillende betrokken departementen en autoriteiten samen). Met de gouverneurs werd overlegd via 6 videoconferenties. En er werden 29 vergaderingen van de Evaluatiecel georganiseerd (CELEVAL, beoordeelt voortdurend de ontwikkeling van de situatie).
- Het NCCN ontwikkelde de website www.info-ukraine.be en een huisvestingstool. Deze Housing Tool koppelt beschikbare plaatsen aan mensen die onderdak nodig hebben. De tool leverde een dashboards met gegevens over registratie en noodopvang.
- Het NCCN coördineerde verschillende evacuaties vanuit Oekraïne naar België in samenwerking met verschillende partners zoals de FOD Volksgezondheid, Defensie, Fedasil en de Dienst Vreemdelingenzaken.
- Sinds 25 februari 2022 stuurde het NCCN 236 situatieverslagen naar al zijn partners. Dit rapport geeft een overzicht van de belangrijkste ontwikkelingen in verschillende domeinen en sectoren, waaronder energie, kritieke infrastructuren, openbare orde, cyberveiligheid, mobiliteit, humanitaire situatie, telecom, informatieoperaties, nucleair, economie, enz.
Om Oekraïners op te vangen en de eerste hulp te bieden werd een registratiecentrum opgericht. Dit gebeurde aanvankelijk in het voormalige Jules Bordet-ziekenhuis in Brussel. Vanwege de massale toestroom werd de locatie al snel vervangen door Paleis 8 op de Heizel. Sinds 24 oktober 2022 is het Registratiecentrum verhuisd naar het Victor Hortaplein in Brussel.
La Croix-Rouge de Belgique heeft ook een eerste opvangsysteem opgezet in het station van Brussel-Zuid om Oekraïners naar de juiste autoriteiten te verwijzen. Van maart tot september 2022 kregen meer dan 28.000 Oekraïners deze georganiseerde opvang aangeboden.
25% van de mensen die naar het registratiecentrum kwamen, gaven aan behoefte te hebben aan een huisvestingsoplossing. Fedasil heeft 16.183 (per 30.01.23) tijdelijk ontheemden uit Oekraïne verwezen naar tijdelijke crisisopvangcentra in ons land. Deze crisisopvang was ook mogelijk dankzij de enorme solidariteit van de Belgische bevolking, waardoor deze mensen in nood heel snel een tijdelijke noodopvang konden krijgen.
Aantal personen onder tijdelijke bescherming in het rijksregister (05.02.2023)
- België: 53.450
- Vlaamse Gemeenschap: 31.748 = 59,40%
- Waals Gewest: 10.876 = 20,35%
- Brussels Hoofdstedelijk Gewest: 10.824 = 20,25%
Alle informatie over huisvesting, werkgelegenheid, onderwijs en andere vormen van steun in België voor personen gevlucht uit Oekraïne vind je op Opvang van mensen uit Oekraïne in België: de balans na één jaar conflict - Ukraine (info-ukraine.be)
Deze tekst is het resultaat van de samenwerking tussen het Nationaal Crisiscentrum, Defensie, Fedasil, de Dienst Vreemdelingenzaken, het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, het Waals Gewest en het Vlaams Gewest.